ایران و بریکس
پیوستن ایران به بریکس یکی از مهم‌ترین تحولات در سیاست خارجی کشور ما طی سال‌های اخیر بوده است. این عضویت می‌تواند تأثیرات زیادی بر اقتصاد و جایگاه بین‌المللی ایران داشته باشد. در ادامه، به بررسی دقیق فرآیند پیوستن ایران به بریکس و پیامدهای آن می‌پردازیم.
فرآیند پیوستن ایران به بریکس
تلاش‌های ایران برای پیوستن به BRICS از سال‌ها قبل آغاز شده بود. در سال 2017، ایران در چارچوب «بریکس پلاس» امکان مشارکت در سازوکارهای بریکس را پیدا کرد. در همان سال، مذاکرات برای مشارکت ایران در بانک توسعه جدید بریکس نیز آغاز شد.
در دولت ابراهیم رئیسی، تلاش‌ها برای پیوستن به بریکس شدت گرفت. رئیسی در چارچوب دکترین سیاست خارجی خود، بر اهمیت ارتقای دیپلماسی اقتصادی، چندجانبه‌گرایی، حضور فعال ایران در سازمان‌های اقتصادی منطقه‌ای و همکاری‌های جدید جنوب-جنوب تأکید کرد.
سرانجام، طی نشست سران بریکس در آگوست 2023، تصمیم گرفته شد که ایران به همراه چند کشور دیگر به عضویت این گروه درآید. عضویت رسمی ایران از 1 ژانویه 2024 آغاز شد.
پیامدها و فرصت‌های عضویت ایران در بریکس
پیوستن ایران به بریکس می‌تواند پیامدها و فرصت‌های متعددی برای کشورمان داشته باشد:
- افزایش قدرت سیاسی و اقتصادی: عضویت در بریکس می‌تواند قدرت سیاسی و اقتصادی ایران را افزایش دهد. همانطور که گفته شد، این گروه حدود 26 درصد از مساحت زمین، 42 درصد از جمعیت جهان و سهم قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی جهان را در اختیار دارد.
- دسترسی به منابع مالی: ایران امیدوار است با پیوستن به بانک توسعه جدید BRICS، بتواند به منابع مالی جدیدی دست یابد. این بانک می‌تواند 8 تا 10 میلیارد دلار وام (30 درصد از آن به ریال ایران) برای پروژه‌های زیرساختی اختصاص دهد.
- کاهش اثرات تحریم‌ها: عضویت در BRICS می‌تواند به ایران کمک کند که تا حدودی اثرات تحریم‌های بین‌المللی را کاهش دهد. همکاری با کشورهای عضو بریکس می‌تواند راه‌های جدیدی را برای دور زدن تحریم‌ها فراهم کند.
- توسعه روابط تجاری: ایران می‌تواند از طریق BRICS، روابط تجاری خود را با اقتصادهای بزرگی مانند چین، هند و روسیه گسترش دهد. این امر می‌تواند به افزایش صادرات ایران و جذب سرمایه‌گذاری خارجی کمک کند.
- مشارکت در پروژه‌های زیرساختی: ایران می‌تواند در پروژه‌های بزرگ زیرساختی مانند کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) نقش مهمی ایفا کند. این کریدور سالانه حدود 20 میلیارد دلار درآمد ترانزیتی برای ایران ایجاد می‌کند.
- کاهش وابستگی به دلار: ایران از طریق مکانیسم‌های مالی بریکس، وابستگی خود به دلار را کاهش خواهد داد.
چالش‌ها و موانع
علی‌رغم عضویت در بریکس، تحریم‌های بین‌المللی همچنان مانع بزرگی برای مشارکت کامل ایران در اقتصاد جهانی هستند. برخی از کشورهای عضو بریکس ممکن است به دلیل نگرانی از مجازات‌های آمریکا، در همکاری با ایران محتاط باشند.
در ضمن روابط پیچیده ایران با برخی از کشورهای منطقه، از جمله عربستان سعودی که خود در حال بررسی عضویت در بریکس است نیز می‌تواند چالش‌هایی را ایجاد کند.
همچنین اقتصاد ایران در مقایسه با سایر اعضای بریکس کوچکتر بوده و با مشکلات ساختاری مواجه است. این تفاوت می‌تواند همکاری‌های اقتصادی را دشوار سازد.
گفتنی است که نیاز به بهبود زیرساخت‌ها در کشور، به ویژه در بخش حمل و نقل و لجستیک نیز حائز اهمیت است تا ایران بتواند از مزایای عضویت در بریکس به طور کامل بهره‌مند شود.
