آفریقا و کشورهای عضو بریکس: یک همکاری برد-برد؟
متهولی انکوبه، وزیر دارایی زیمبابوه، مهمان ویژه برنامه «مسائل سازمانی» است. او که توسط رئیس‌جمهور امرسون منانگاگوا به این سمت منصوب شده، پیش از این اقتصاددان ارشد و معاون بانک توسعه آفریقا بوده و مدرک دکترای اقتصاد ریاضی از دانشگاه کمبریج دارد. متن حاضر از آرشیو سیاکا-موموه استخراج شده است.
انگیزه دستیابی به منابع طبیعی
به باور بسیاری از کارشناسان، اصلی‌ترین انگیزه کشورهای گروه بریکس برای حضور در آفریقا، دسترسی به منابع طبیعی غنی این قاره است. این کشورها نقش محوری در بهره‌برداری از منابع کشورهایی مانند آنگولا، کنگو دموکراتیک، نیجریه و سودان ایفا میکنند. در این میان، برزیل و چین پیشتاز اکتشاف و استخراج منابع نفت، گاز و مواد معدنی در آفریقا هستند. اگرچه این حضور باعث جذب سرمایه‌گذاری‌های کلان در پروژه‌های زیرساختی شده، اما برخلاف تصور رایج، سهم بخش منابع طبیعی از کل سرمایه‌گذاری‌های بریکس چندان برجسته نیست. بر اساس گزارش آنکتاد، ۷۵٪ از ارزش سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی بریکس در فاصله سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲ در بخشهای صنعت و خدمات متمرکز بوده و تنها ۲۶٪ از ارزش و ۱۰٪ از تعداد پروژه‌ها به بخشهای کشاورزی و منابع طبیعی اختصاص یافته است.
نقش راهبردی بخش کشاورزی
بخش کشاورزی برای اقتصاد آفریقا حیاتی است و پیشبینی میشود کماکان به عنوان موتور محرک رشد اقتصادی این قاره عمل کند. کشورهای بریکس با هدف انتقال تجربیات موفق خود در توسعه کشاورزی، به همکاری با آفریقا علاقه‌مند شده‌اند. برزیل به عنوان الگوی جهانی تولید و تجارت محصولات کشاورزی، میتواند با الگوهای موفق خود—شامل ادغام عمودی زنجیره ارزش، حمایت دولتی و مکانیزاسیون پیشرفته—به آفریقا در افزایش بهره‌وری و کاهش ناامنی غذایی کمک کند. توسعه کشاورزی در آفریقا نه تنها یک ضرورت اقتصادی، بلکه ابزاری کلیدی برای مبارزه با فقر و گرسنگی در بلندمدت خواهد بود.
استراتژی تنوع‌بخشی و فتح بازارهای جدید
فراتر از منابع طبیعی، کشورهای بریکس به دنبال تنوع بخشیدن به سبد سرمایه‌گذاری و دستیابی به بازار یک میلیارد نفری آفریقا هستند. این کشورها که طی سالها حجم عظیمی از ذخایر ارزی خود را در اقتصادهای توسعه‌یافته سرمایه‌گذاری کرده‌اند، اکنون با تداوم بحرانهای مالی جهانی، در حال تعدیل استراتژی خود و هدایت سرمایه‌ها به سوی اقتصادهای نوظهور هستند. آفریقا با جمعیت جوان و رشد سریع طبقه متوسط، فرصت بی‌بدیلی برای سرمایه‌گذاری در بخشهای پویایی مانند مخابرات، خدمات مالی و خرده‌فروشی ارائه میدهد—بخش‌هایی که هم اکنون نیز به دلیل تقاضای فزاینده داخلی با نرخ رشد قابل توجهی مواجه هستند.
پیامدهای حضور بریکس برای آفریقا
علاقه راهبردی کشورهای بریکس به آفریقا، موقعیت آفریقای جنوبی را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای پیشرو و دروازه‌ای برای دسترسی دیگر اعضای بریکس به بازار آفریقا تقویت خواهد کرد. از آنجا که بریکس از طریق سرمایه‌گذاری‌های کلان در حال تثبیت مواضع خود در آفریقا است، این روند میتواند منبع جدیدی برای تأمین مالی پروژه‌های توسعه‌ای در این قاره ایجاد کند.
آفریقای جنوبی به عنوان قدرت منطقه‌ای تاثیرگذار
آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۰ پس از دریافت دعوت رسمی از این گروه، به بریکس پیوست. این کشور از نظر اقتصادی و جمعیتی کوچک‌ترین عضو بریکس محسوب میشود. تولید ناخالص داخلی آفریقای جنوبی کمتر از یک چهارم روسیه (کوچک‌ترین اقتصاد چهار عضو اول بریکس) است و جمعیت ۵۰ میلیونی آن نیز بسیار کمتر از روسیه (۱۴۰ میلیون) و برزیل (۱۹۰ میلیون) است. با این حال، سهم یک‌سومی این کشور در اقتصاد جنوب صحرای آفریقا، آن را به نقطه ورود مناسبی برای دسترسی به بازار یک میلیارد مصرف‌کننده آفریقایی تبدیل کرده است. دعوت از آفریقای جنوبی برای پیوستن به بریکس، نشان‌دهنده شناسایی نقش این کشور به عنوان قدرت منطقه‌ای تاثیرگذار و دروازه ورود به آفریقا توسط اقتصادهای نوظهور مهم بود.
مدل جدید تأمین مالی و یکپارچگی منطقه‌ای
کشورهای بریکس می‌توانند شیوه تأمین مالی پروژه‌های زیرساختی در آفریقا را متحول کنند. در حال حاضر، عموماً بودجه پروژه‌های ملی تأمین میشود نه پروژه‌های فرامرزی مانند زیرساخت‌های منطقه‌ای. این مدل سرمایه‌گذاری به یکپارچگی منطقه‌ای کشورهای آفریقایی کمک نمی‌کند. در آخرین اجلاس دوربان، بریکس بر نیاز به ایجاد مدل جدیدی برای تأمین مالی پروژه‌های چندکشوری که سرعت یکپارچگی منطقه‌ای را افزایش می‌دهند، تأکید کرد. این کشورها با هدف تقویت نقش جهانی خود در تأمین مالی و ترویج شراکت جنوب-جنوب، قصد خود برای ایجاد «بانک توسعه جدید» را اعلام کردند. به باور رهبران بریکس، این بانک نقش مهمی در افزایش سرمایه‌گذاری‌های گروه در آفریقا خواهد داشت و میتواند به تأمین نیازهای عظیم زیرساختی قاره کمک کند.
نظر شما :