بریکس+: پیشبرد نوآوری مستقل هوش مصنوعی

بریکس به عنوان یک بلوک قدرت نوظهور هوش مصنوعی

از نظر توانایی هوش مصنوعی، چین همچنان کشور پیشرو در بریکس است. شاخص هوش مصنوعی ۲۰۲۴ استنفورد نشان می‌دهد که چین مسئول ۴۷.۲٪ از مقالات هوش مصنوعی پراستناد جهان است و در درخواست‌های ثبت اختراع هوش مصنوعی، رهبری جهانی را در اختیار دارد. "طرح توسعه هوش مصنوعی نسل جدید" دولت، بیش از ۱۵۰ میلیارد دلار بودجه را تأمین کرده است. علاوه بر این، شرکت‌های چینی مانند بایدو و هواوی تراشه‌های هوش مصنوعی و مدل‌های زبانی بزرگی را توسعه داده‌اند که با تراشه‌های گوگل و OpenAI رقابت می‌کنند. هند به طور فعال هوش مصنوعی مستقل را پذیرفته است که توسط جمعیت ماهر در فناوری و چشم‌انداز رو به گسترش استارتاپ‌هایش هدایت می‌شود. یک ابتکار کلیدی در این راستا، ماموریت «IndiaAI» است که در سال ۲۰۲۳ آغاز شد. این برنامه که با بودجه ۱.۲ میلیارد دلاری پشتیبانی می‌شود، با هدف تقویت توسعه مدل‌های زبان هندی متن‌باز، ایجاد ابزارهای هوش مصنوعی متناسب با بخش‌هایی مانند کشاورزی، آموزش و بهداشت و تشویق طراحی تراشه‌های بومی انجام می‌شود. رئیس جمهور پوتین در سال ۲۰۲۳، هوش مصنوعی را به عنوان «میدان نبرد آینده» برجسته کرد و توسعه هوش مصنوعی روسیه را با امنیت ملی آن پیوند داد. او «استراتژی ملی هوش مصنوعی ۲۰۳۰» را اعلام کرد که بیش از ۱۰۰ میلیارد روبل (حدود ۱.۲ میلیارد دلار) به فناوری دفاعی، تشخیص گفتار و اتوماسیون اختصاص می‌دهد. برزیل و آفریقای جنوبی در حال تبدیل شدن به مراکز پیشرو برای نوآوری اخلاقی هوش مصنوعی، به ویژه در کشاورزی و بهداشت عمومی هستند. شرکت Embrapa برزیل با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای، ابزارهای هوش مصنوعی را برای کشاورزی دقیق توسعه داده است. به طور مشابه، CSIR آفریقای جنوبی از طریق ابتکارات Smart Mobility و eHealth خود در حال پیشرفت هوش مصنوعی است. اتیوپی و مصر نیز در حال پیشرفت در حاکمیت دیجیتال هستند. آنها در حال سرمایه‌گذاری در مراکز تحقیقاتی هوش مصنوعی و ایجاد زیرساخت‌های دولتی هوشمند هستند، همانطور که در پلتفرم «ملت دیجیتال» مصر، یک مجموعه حاکمیت الکترونیکی مبتنی بر تجزیه و تحلیل یادگیری ماشینی، مشاهده شد.

رهایی از تسلط هوش مصنوعی غرب

استراتژی هوش مصنوعی کشورهای بریکس با هدف مقابله با انحصار قدرت دیجیتال توسط شرکت‌ها و دولت‌های غربی، فراتر از پیشرفت‌های صرف فناوری، طراحی شده است. چالش مهم در زیرساخت فعلی هوش مصنوعی نهفته است که عمدتاً بر اساس پلتفرم‌های غربی مانند خدمات وب آمازون، گوگل کلود و مایکروسافت آزور ساخته شده و بر محاسبات ابری تسلط دارد. علاوه بر این، مدل‌های بنیادی مانند GPT-4 و Claude بر اساس مجموعه داده‌هایی آموزش دیده‌اند که منعکس‌کننده معرفت‌شناسی غربی هستند و اغلب زبان‌ها، ارزش‌ها و زمینه‌های مربوط به کشورهای جنوب جهان را نادیده می‌گیرند. در پاسخ به چشم‌انداز جهانی هوش مصنوعی، کشورهای بریکس به طور فعال در حال توسعه مدل‌های زبان بزرگ (LLM) خود هستند. چین "WuDao" و "Ernie" را معرفی کرده است، در حالی که روسیه "GigaChat" را راه‌اندازی کرده است. ابتکار "Bhashini" هند گامی مهم به سوی حاکمیت زبانی هوش مصنوعی است که بر یک پلتفرم هوش مصنوعی چندزبانه آموزش دیده به زبان‌های هندی تمرکز دارد. علاوه بر این، در سال 2024، برزیل و چین از یک سرمایه‌گذاری تحقیقاتی مشترک هوش مصنوعی برای ایجاد یک LLM پرتغالی-اسپانیایی که به طور خاص برای زمینه‌های آمریکای لاتین طراحی شده است، خبر دادند.

حاکمیت هوش مصنوعی: یک چارچوب نظارتی موازی

استراتژی هوش مصنوعی کشورهای عضو بریکس همچنین شامل حوزه حکومتداری نیز می‌شود. اجلاس بریکس در سال ۲۰۲۴ در کازان شاهد تصویب «منشور بریکس در مورد هوش مصنوعی مسئولانه» بود. این سند، توسعه هوش مصنوعی را که فراگیر، شفاف و از نظر فرهنگی حساس است، ترویج می‌دهد و در تضاد کامل با قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا قرار دارد. بسیاری در کشورهای جنوب جهان، قانون اتحادیه اروپا را به دلیل هنجارهای اروپامحور و محدود کردن آزمایش‌های هوش مصنوعی در کشورهای در حال توسعه مورد انتقاد قرار می‌دهند.

تأمین مالی و زیرساخت: به سوی استقلال هوش مصنوعی

بانک توسعه جدید (NDB)، موسسه‌ای متعلق به کشورهای عضو بریکس و مستقر در شانگهای، به طور فزاینده‌ای در تأمین مالی زیرساخت‌های هوش مصنوعی فعال است. در سال ۲۰۲۵، NDB یک «صندوق حاکمیت دیجیتال» ۵ میلیارد دلاری معرفی کرد. این صندوق از پارک‌های تحقیقاتی هوش مصنوعی، مراکز داده و ساخت نیمه‌هادی‌ها در کشورهای عضو، با پروژه‌های قابل توجهی مانند خوشه ابری هوش مصنوعی امارات متحده عربی و منطقه تحقیقات و آموزش هوش مصنوعی اتیوپی در آدیس آبابا، حمایت می‌کند. بریکس فراتر از تأمین مالی، در حال تلاش برای ایجاد یک پشته محاسباتی هوش مصنوعی غیرغربی نیز هست و استقلال نیمه‌هادی‌ها را در اولویت قرار می‌دهد. SMIC چین و CDAC هند در حال توسعه تولید تراشه‌های ۷ نانومتری برای کاهش وابستگی به NVIDIA و Intel هستند. برنامه محاسبات کوانتومی ملی ایران نیز می‌تواند به قابلیت‌های محاسباتی هوش مصنوعی آینده کمک کند، در حالی که امارات متحده عربی سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در مجتمع ملی هوش مصنوعی خود، G42، انجام داده است. بریکس با به چالش کشیدن تسلط غرب بر داده‌ها، زیرساخت‌ها، اخلاق و روایت، پایه و اساس یک اکوسیستم واقعاً مستقل هوش مصنوعی را بنا می‌کند. این اکوسیستم منعکس کننده نیازها، ارزش‌ها و جاه‌طلبی‌های متنوع آینده اکثریت جهان خواهد بود. همزمان با ورود به دوران جدیدی که با پیشرفت‌های فناوری هدایت می‌شود، بلوک گسترش‌یافته بریکس صرفاً در تلاش برای جبران عقب‌ماندگی نیست، بلکه به‌طور فعال در حال بازتعریف قوانین تعامل است.